බයිසන්තියමට* යාත්‍රා කිරීම

I

නොවිණි එය මහල්ලන් පිණිස වූ රටක්

ආලිංගනයෙහිය තරුණ තරුණියන්

මියයමින් ඇති පරපුරක විහඟුන්

ගැයුමෙහිය ගී තුරු මත රැඳෙමින්,

සැමන් මසුන් කැළ බෝවෙත් යහමින්

මහමුහුදු පිරී ඇත මැකරල් මසුන්ගෙන්

මත්ස්‍ය, සත්ව හෝ සැවුල් ගණ

වැඩෙත් සුවයෙන් පුරා ගිම්හානය

ඉපදී මැරී යත් හටගත් සියලු දෙය

ගැලීගෙන මියැසියේ ඉඳුරන් පිනවන

නොසලකා හරිත් සියල්ලෝ

වියපත් නොවන බුද්ධියේ සිහිවටන

II

මහල්ලෙකු යනු ඉතා සුළු දෙයකිය

අත්පුඩි ගසා ගී නොගයයි නම් ආත්මය

කෝටුවක රැඳවූ වැරහැල්ලක් පමණකිය,

ස්ව ශ්‍රී විභූතිය ගැන ඉගෙනුමම මිස

ගී ගයන කිසි ගුරුකුලයක් නොවිණ

එබැවිනිය පැමිණියේ මා සයුරු තරණය කර

බයිසන්තියම් ශුද්ධ වූ නුවර වෙත

III

රන් බිතු සිතුවමක වූ පරිද්දෙන්

ඉසිවරුනි සිටගත් දේව අග්නිය ඉදිරිපිට

නික්මව අග්නියෙන් බැමෙනු මැන මණ්ඩලාකාරව

ගයනු මැන ගී මා ආත්මය වෙත

තෘෂ්ණාවෙන් ගිලන්ව, මියෙන මෝහිත සිරුරක

බැඳුණු මා හදවත දවා හලු කරනු මැන

සදාකාලිකබවේ මායාව වෙත මා රැගෙන යනු මැන

IV

මෙදියතෙන් නික්ම ගිය කල

නොගන්නෙමි මා සිරුරට

කිසි සොබාවික වස්තුවක රූපයක්,

නිදිකිරන අදිරදුන් අවදියෙන් තබන්නට

නොහොත් ගැයුමට බයිසන්තියම් පුර

කුලවතුන් වෙත තුන් කල් ගැන

තලාලූ රනෙන් හා ආලේපයෙන්

ග්‍රීක රන්කරුවන් තැනූ

කනකමය අත්තක වසන

රුවක් වන්නෙමි ඉතින්

-විලියම් බට්ලර් යේට්ස්

*පුරාතන ග්‍රීක නගරයක් වූ බයිසන්තියම (වර්තමාන තුර්කියේ ඉස්තාන්බුල් නුවර) ඊට පසුකාලීනව රෝම අධිරාජ්‍යයේ අගනගරය බවටද පත්විය.  රෝම අධිරාජයෙකු වූ පළමුවැනි කොන්ස්ටන්ටයින් අධිරාජයාගේ සමයේදී මෙලෙස බයිසන්තියම් නුවර රෝම අධිරාජ්‍යයේ අගනුවර බවට පත්වීමෙන් පසු එය කොන්ස්තන්තිනෝපල් යන නමින් හැඳින්වෙන්නට විය.  යුරෝපා හා ආසියානු මහාද්වීප එකට හමුවන තැන පිහිටි බයිසන්තියම කලා ශිල්ප, සංස්කෘතිය ආදියෙන් ආඪ්‍ය මහා නුවරක් විය. එම නගරය ස්වර්ණමය බිතුසිතුවම්වලට නම් දරා ඇති අතර ඒ පිළිබඳ සඳහනක්ද මේ කවියෙහි අන්තර්ගතය.කවියා සිය මහලු වයස ගැන පශ්චාත්තාප වන අතර එහි දුක්ඛ දෝමනස්සයන්ගෙන් මිදී බයිසන්තියම් නුවරට පැමිණ අමරණීය වන්නට තැත්කරන අයුරු මේ කවියෙන් ප්‍රකාශිතය. 

එක් සොවුරු ඝාතනයක්

*චිත්‍රය:- තින්තොරෙත්තෝ*

සාක්ෂි පෙන්වා දෙන පරිදි, මිනීමැරුම සිදුකොට ඇත්තේ මේ ආකාරයටය:

මිනීමැරුම සිදු කළ ෂමර්, එක් සඳ පහන් රැයක නවයේ කණිසමට පමණ, මරණයට ලක්වූ වෙසේ සිය කාර්යාලයෙන් පිටව ගොස් තම නිවෙස පිහිට වීදියට හැරෙන මුල්ලෙහි ස්ථානගත වූයේය.

රාත්‍රී වාතය දැඩි ශීතයෙන් යුතු විය. එහෙත් ෂමර් හැඳ සිටියේ නිල් පැහැති තුනී ඇඳුම් කට්ටලයක් පමණි; ඔහුගේ කබායේ බොත්තම් පියවා තිබුණේද නැත. එහෙත් ඔහුට ශීතල නොදැනිණි. අනෙක, ඔහු සිටියේ නිරන්තරයෙන් ඔබ මොබ ඇවිදිමිනි. අඩක් බයිනෙත්තු තුඩක්ද අඩක් කුස්සි පිහියක්ද වූ ඔහුගේ ආයුධය හෙතෙම තද කොට අල්ලාගෙන සිටි අතර එය ආවරණය කොට නොතිබිණි. ඔහු පිහිය සඳ එළියට අල්ලා බැලුවේය; පිහිතලය දිලිසිණි; එහෙත් ෂමර්ට ඒ මදිය. ගිනිපුළිඟු පිටවන තෙක් හෙතෙම පදික වේදිකාවේ ගල්වලට ඉන් පහර දුන්නේය. ඇතැම්විට ඉන් පිහියට වූ හානිය ගැන පසුතැවිලි වූවාක් මෙන් හෙතෙම තනි කකුලෙන් සිටගෙන ඉදිරියට නැවී පිහිය වයලීන අලුවක් මෙන් අල්ලාගෙන සිය බූට් සපත්තු අඩියේ එය අතුල්ලන්ට වූ අතර පිහිය බූට් සපත්තුවේ ගෑවෙන හඬටත් දෛවෝපගත හරස්වීදිය දෙසින් නැගිය හැකි ඕනෑම ශබ්දයකටත්​ සවන් දෙන්නට විය.

ඒ අසල පිහිටි ගොඩනැගිල්ලක දෙවැනි මහලෙහි වූ  සිය නිවෙසේ ජනේලයකින් මේ සියල්ල දෙස බලාගෙන සිටි පල්ලාස් නම් සාමාන්‍ය පුරවැසියා එම මිනීමැරුම සිදුවීමට ඉඩ හැරියේ මන්ද ? මිනිස් ස්වභාවයේ සැටි බලන්න ! කමිස කොලරය උඩට ඔසවා ගෙල වසාගෙන, සිය රාත්‍රී ඇඳුම ස්ථුල ශරීරයෙහි ඔතාගෙන, හිස දෙපසට වනමින් ඔහු පහළ බලාගෙන සිටියේය.

ඊට ගෙවල් පහකට එහා, වීදියේ ප්‍රතිවිරුද්ධ පැත්තේ, සිය රාත්‍රී ඇඳුමට උඩින් ලොම් කබායක් හැඳගත් වෙසේ මහත්මිය අද රෑ සිය සැමියා වෙනදා නැති පරිද්දෙන් සුනංගු වන්නේ මන්දැයි බැලීමට නිවෙසෙන් එළියට එබී බැලුවාය.

අවසානයේදී වෙසේගේ කාර්යාලයේ දොරට උඩින් එල්ලා ඇති, දොර සීනුවකට නොගැලපෙන තරමේ විශාල හඬක් පිටකරන සීනුව නගරය හා ඊට උඩින් ඇති අහස සිසාරා සිය හඬ පතුරවමින් නාද විය. වෙසේ නමැති උද්යෝගිමත් රාත්‍රී සේවකයා ගොඩනැගිල්ලෙන් එළියට බටුයේය. ඔහු තවමත් වීදියේ දකින්නට නොවූ අතර ඔහුගේ පැමිණීම දැනුම් දෙන ලද්දේ සීනුහඬින් පමණි. එකෙණෙහිම, පදික වේදිකාව මත ගැටෙන ඔහුගේ​ සන්සුන් පියවර හඬ ඇසෙන්නට විය.

පල්ලාස් තවත් ඉදිරියට නැඹුරු විය. තමා ඉදිරිපිට සිදුවන්නට යන සිද්ධියේ කිසිවක් මග හැරෙනවාට කැමැති වූයේ ඔහු නොවේ. සීනු හඬ ශ්‍රවණය කළ වෙසේ මහත්මිය සැනසීමට පත් වූවා හඬ නගා ජනේලය වසා දැම්මාය.  එහෙත් ෂමර් දණ ගසා ගත්තේය. ඔහුගේ සිරුරේ වෙනත් නිරාවරණය වූ ස්ථාන නොවූයෙන් හෙතෙම සිය මුහුණත් දෙඅත්ලත් පදික වේදිකාවට තබා තද කළේය. සෑම දෙයක්ම මිදී යන ශීතයේ, ෂමර් පමණක් ගිනියම් වී හුන්නේය. වීදි දෙක දෙපසට බෙදෙන මුල්ලේ වෙසේ මදකට නතර වූයේය.  හදිසි ආසාවක් ඔහු තුළ ජනිත විය. අඳුරු නිල්පැහැයෙන් හා රන්වන් පැහැයෙන් සුසැදි රෑ අඹර ඔහුට ඇරයුම් කළේය. කිසිවක් නොදැන ඔහු හිස නගා ඒ දෙස බලා සිටි අතර කිසිවක් නොදැන සිය හිස්වැසුම ඔසවා හිසකේ අතගෑවේය. ඔහුගේ මෑත අනාගතය අර්ථ විවරණය කරන කිසි රටාවක් අහසේ නිමැවුණේ නැත. සියලු දේ හැඟීම් විරහිතව, තේරුම්ගත නොහැකි තැන්වල රැඳී තිබිණි. වෙසේ කිසිදු බාධාවකින් තොරව ඉදිරියට ඇවිදගෙන යෑම අතිශය යුක්ති සහගත ක්‍රියාවක් විය. එහෙත් ඔහු ඇවිද ගියේ ෂමර්ගේ පිහිය වෙතටය.

සිය ඇඟිලි තුඩුවලින් සිටගෙන, අත හොඳින් දිගහැර ගනිමින් පිහිය පහත්කොට අමෝරාගෙන ෂමර් “වෙසේ !” යැයි යටිගිරියෙන් කෑ ගැසුවේය. “වෙසේ ! උඹට කවදාවත්ම ආපහු ජූලියාව දකින්න බෑ !”. කෙලින්ම උගුරටත්, උගුරෙන් වම්පසටත්, තුන්වැනිවර උදරයේ ගැඹුරටත් ෂමර්ගේ පිහිය කිඳා බැස්සේය. දිය මීයන් කපා විවර කරන විටද නගන්නේ වෙසේ නැගුවාක් වැනි හඬකි.

“ඉවරයි,” කියූ ෂමර්, දැන් තමාට අනවශ්‍ය, ලේ තැවරුණු පිහිය ළඟම වූ නිවෙසේ මිදුලට වීසි කළේය. “මිනීමැරීමේ සතුට ! තව එකෙකුගේ ලේ හැලීමෙන් ලැබෙන දැඩි ප්‍රීතිය, සහනය ! වෙසේ, නාකි රෑ කුරුල්ලා, යාලුවා, එකට අඩි ගහපු සගයා, උඹ පාරේ යටින් තියෙන අඳුරු මහපොළොවට දියවෙලා යනවා. ඇයි උඹට බැරි නිකම්ම ලේ පුරවපු මල්ලක් වෙන්න ? එතකොට මට තිබ්බා උඹව පාගලා අතුරුදහන් කරලා දාන්න. අපට ඕනෑ හැම දෙයක්ම සැබෑවක් වෙන්නේ නෑ. මල් පිපිච්ච හීන හැම එකකම පල හටගන්නේ නෑ. උඹේ මැරිච්ච ශරීරය මෙතැන තියෙනවා, ඒකට කොච්චර පයින් ගැහුවත් උඹට ගාණක් නෑ. උඹ අහන මෝඩ ප්‍රශ්නෙන් ඇති වෙන හොඳ මොකක්ද ?”

පල්ලාස් තම සිරුර තුළ වූ හලාහල විෂෙන් හුස්ම ගැනීමට අපහසුව, සිය නිවෙසේ  පියන් දෙකේ දොර වේගයෙන් විවෘත වන විට ඒ ඉදිරිපිට සිටගෙන සිටියේය. “ ෂමර් ! ෂමර් ! මම හැම දෙයක්ම දැක්කා. මට මොනවත් මග ඇරුණේ නෑ.” පල්ලාස් සහ ෂමර් ඉතා සියුම්ව එකිනෙකා පරීක්ෂාකර ගත්හ. එම පරීක්ෂාවේ ප්‍රතිඵලයෙන් පල්ලාස් සෑහීමට පත්වූ අතර ෂමර් කිසිදු නිගමනයකට එළැඹුණේ නැත.

දෙපසින් මිනිසුන් කණ්ඩායමක් පිරිවරාගත් වෙසේ මහත්මිය වේගයෙන් දිව ආවාය. කම්පනය කරණ කොට ගෙන ඇගේ මුහුණ බෙහෙවින් වියපත් වී තිබිණි. ඇගේ ලොම් කබාය ඉදිරියෙන් විවෘත වූ අතර ඇය වෙසේගේ සිරුර මතට කඩා වැටුණාය. රාත්‍රී ඇඳුමෙන් වැසුණු ඇගේ සිරුර වෙසේට අයත් වූ අතර යුවළ වැසූ ලොම් කබාය සොහොනක් මත වැවෙන සිනිඳු තණ පලසක් සේ වටේ බලාසිටින්නවුන්ට පෙනිණි.

සිය ඔක්කාරයේ අවසන් අදියර සමග අසීරුවෙන් ඔට්ටු වෙමින් සිටි ෂමර්, සෙමෙන් අඩි තබමින් ඔහු ඉවත රැගෙන ගිය පොලිස් නිලධාරියාගේ උරැහිස මත සිය මුව තැබීය.

ෆ්‍රාන්ස් කෆ්කා (1883-1924)

(විලා සහ එඩිවින් මුයිර්ගේ ඉංගිරිසි පරිවර්තනයෙනි) 

රිදී

 චිත්‍රය:- ව්ලැදිමීර් ඉවානොවිච් ඔව්චින්නිකොව්  

සෙමෙන්, නිහඬව, ඉතින් දැන් සඳවතිය

පැළඳ රිදී මිරිවැඩි රෑ සක්මන් කරයි;

එහෙ මෙහෙන් එබි එබී බලමින්

රිදී තුරු මත රිදී ඵල දකියි;

රිදීවන් පියැසි යට, දොර කවුළු එකින් එක

ඇගේ රැස් දහරින් තෙමෙයි,

රිදී පා ඇති සුනඛ තෙම, කොටයක් පරිද්දෙන්

කූඩුවේ නිසලව නිදයි,

රිදී සිරුරෙන් සුසැදි, නිදිගත් පරෙවියන

සුදෝසුදු ළැම පෙදෙස් කූඩුවෙන් එළියට එබෙයි;

රිදී පා පොඩිති ඇති රිදී ඇස්වලින් යුත්

කුඩා මීයෙක් සැණෙන් එහෙ මෙහේ පැන දුවයි;

රිදී දිය දහරෙක, රිදී පන් පඳුරු අස

නිසලව පිහිනන, මීන රළ දිලිසෙයි 

  

වෝල්ටර් ඩි ලා මෙයා (1873-1956)

දේවවරම

චිත්‍රය- වින්ස්ලෝ හෝමර්

අවන්හලකදී ඒ අවමන් සහගත සිද්ධියට අලෙස්සන්ද්‍රෝ මා බඳුන් කළේය; සති දෙකකට පසුව, කාසියා පාර දිගේ සිය මෝටර් සයිකලය පදවාගෙන යමින් සිටි හෙතෙම ලොරියක ගැටී එතැනම ජීවිතක්ෂයට පත්විය. සිනමා ශාලාවෙන් එළියට පැමිණෙමින් සිටියදී ජූලියෝ මට පහර දෙන්නට විය. දවස් තුනක් යන්නටත් මත්තෙන්, ටයිබර් නදියේ ස්නානය කරමින් සිටි ඔහුට අපද්‍රව්‍ය වාහක පල්දෝරුවලින් බෝවන ඒ භයානක රෝගය වැලඳුණු අතර පැය කිහිපයක් තුළ හෙතෙම මිය ගියේය. රිපෙත්තා වීදියේදී රෙමෝ මට “ මෝඩ තකතීරුවා, ගොනා, හරකා” කියමින් අවමන් කළේය; ඊට ටික වේලාවකට පසු දෙල්ලොකා වීදියට හැරෙන තැනදී දොඩම් ලෙල්ලක් පැගී ඇද වැටී ඔහුගේ කකුල කැඩිණි. පාපන්දු තරගයක් අතරතුරදී මාරියෝ මට ඇසැබි ඉඟියක් පෑවේය; එසැණින්ම පාහේ, ඔහුගේ සාක්කු සටහන් පොත සොරකම් කොට ඇතැයි පෙනුණු බව කිවමනාය. 

මේ සිද්ධි හතරත්, මගේ කතාව ඒකාකාරි එකක් වෙතැයි යන බියෙන් මා මෙහි සඳහන් නොකරන තවත් සිද්ධීනුත් මට එරෙහිව යන ඕනෑම කෙනෙකු වෙත මරණය හෝ යම් ආකාරයක දඬුවමක් පමුණුවන යම් කිසි අද්භූත බලවේගයක ආරක්ෂාව යටතට මා පත්ව ඇතැයි යන්න ඒ වසරේදී මට පසක් කළේය. 

කරුණාකර ඒ ඇස්වහ පිළිබඳ කාරණයකැයි නොසිතන්න. ඇස්වහ ඇති පුද්ගලයෙකු යම් අන්තරායක් පමුණුවන්නේ කිසිදු චේතනාවකින් තොරවය. වතුර මලකින් වතුර විසිරෙන්නාක් මෙන් එවන් පුද්ගලයෙක් අතුරු අන්තරා හා ආපදා විසුරුවයි. ඊට යම් රටාවක්වත් හේතුවක්වත් නැත. මා කිසිම වැදගත්කමක් ඇති අයෙකු නොවූවත්, කඩවසම්බවෙන්, ශක්තිමත්බවෙන් හා ධනවත්බවෙන් තොර වූවත් ( මා රෙදි සාප්පුවක සහායකයෙකි), හෝ වෙන කිසියම් අන්දමක උරුමයකින් හෝ තැන්පත් ධනයකින් තොර වූවත්, දඬුවමක් නොලබා මා වෙත හානියක් කිරීමට කිසිවෙකුට නොහැකි වන ආකාරයේ අසාමාන්‍ය බලයකින් මා ආරක්ෂා කෙරෙන බව මට දැනිණි.  මෙය හුදු අනුමානයකැයි ඔබ කියනු ඇත. එසේනම් මා හට අඩන්තේට්ටම් කිරීමට අදහස් කළ පුද්ගලයන් වෙත ළඟාවූ අභාග්‍යයන්ගේ අහම්බය කරුණාකර මට පහදා දෙනු මැනවි. මා කිසියම් අපහසුතාවකට පත්වන අවස්ථාවකදී මේ බලවේගය කීකරු බලු පැටියෙකු මෙන් මගේ කැඳවීම අනුව මගේ සහයට පැමිණ මට ඒ අපහසුතාව ඇති කරන්නට තරම් නිර්භීත වූ ඒ අපරික්ෂාකාරී පුද්ගලයා හට දඬුවම් ලබා දෙන්නේ මන්දැයි මට පහදා දෙනු මැනවි.  අවසාන වශයෙන් ඔබ මෙයද පහදා දිය යුතුය.... එහෙත් එයින් කම් නැත. ඔබ දැනගත යුත්තේ කිසියම් මායාමය බලයකින් මෙන් ඒ දවස්වලදී මා ඉතා සුපසන් ජීවිතයක් ගත කරන්නේය යන අදහස මගේ හිස තුළට ඇතුළුව තිබූ බව පමණි.

සිහින

අල්වා ගනු මැන සිහින තද කොට

ඉදින් මියගියහොත් ඒ සිහින

ඉගිලෙනු බැරි, තටු සුන්ව ගිය

විහඟෙකු වන බැවින් ජීවිතය

අල්වා ගනු මැන සිහින තද කොට

පලා ගිය විට ඒ සිහින

හිම මිදුණු, මුඩු බිමක්

වන බැවින් ජීවිතය

ලැන්ග්ස්ටන් හියුස් (1902-1967)