පූර්විකා

*චිත්‍රය:- ජෝන් බ්‍රැක්*

I

පැලපදියම් වෙයි සීතකල හැන්දෑව

බැදෙන මස්වල සුවඳ සමගින් පටුමංවල.

වේලාව හයයි.

දුම්ගැහුණු දවස්වල දැවීගිය අග්ගිස්.

ඔබ පයට පෑගෙන

කුණු වැකුණු වියළි කොළ සුන්බුන්ද

හිස් ඉඩම්වල විසිරුණු පත්තරද

කෝපගත් වැස්සක් ඇදහැලී දැන්

එහි දවටා ගනියි;

කැඩුණු ජනේල ආවරණ මත

පියැසි දුම් කවුළු මත

වර්ෂාව දිගටම බැට දෙයි,

වීදියේ කෙළවර රියක බැඳි

සිරුරෙන් දුම්දමන හුදෙකලා අශ්වයෙක්

කුර පොළොවේ ගසයි.

පහන් එළි දැල්වෙයි.

II

කෝපිහල් වෙත ඇදෙන

මඩවැකි පාවලට පෑගෙන

ලී කුඩු විසුළ වීදියෙන්

බීරවල ලා පිළුණු ගඳ මැද

සිහි එළවා ගනියි උදෑසන.

කාලය විසින් යළි අරඹන

සෙසු බහුරූ කෝලම් සමග,

බඩු මුට්ටු පිරවූ කාමර සහසක

අඳුරු සෙවණැලි මවන

සෑම දෑතක් ගැනම

කෙනෙක් කල්පනා කරයි.

III

පොරෝණය ඇඳෙන් වීසි කර

වැතිරගෙන ඇඳෙහි උඩුබැලි අතට

බලා සිටියෙහිය ඔබ;

ඔබ ආත්මය තැනුණු

සහසක් අසුන්දර මනස් රූ

රාත්‍රිය විසින් හෙළි කරන සැටි

නිදි කිරා වැටි වැටී

බලා සිටියෙහිය ඔබ

චංචල වීය ඒ රූ සිවිලිම මත.

යළි සිහියට එළැඹි කල

ජනේල අතරින් එළිය රිංගා පැමිණි විට

වැහි පීල්ලේ ගේ කුරුළු කූජනය ඇසුණු කල,

මැවිණි ඔබ මනසෙහි

වීදිය ගැන සිතුවමක්,

ඔබ ඇඳ කෙළවරෙහි හිඳගෙන

හිසකේ කැරළි ගන්වන සැටි ගැනද

කුණු වැකුණු අත්ලෙන්

කහ ගැහුණු යටිපතුල් අල්ලන සැටි ගැනද

නැති හෙයින් වීදියේ ගලන ජන ගඟට

කිසි වැටහුමක්

IV

නුවර ගොඩනැගිලි පිටුපසින්

වියැකෙන අහස හරහා

ඔහු ආත්මය ඇදී ඇත තදින්,

එසේ නැතහොත් පෑගෙන්නේය එය

හතර, පහ, හය කණිසමට

වහ වහා ඇවිදින පාවලින්;

දුම් පයිප්ප පුරවන මිටි හතරැස් ඇඟිලි,

සවස් කල පුවත්පත්,

ඇතැම් නියතයන් ගැන

නියතබව ඒත්තු ගන්වනු ලැබූ දෑස්,

ලොව පිළිගන්නට

නොඉවසිල්ලෙන් හිඳින

කලු ගැහුණු වීදියක හෘදය සාක්ෂිය.

මේ මනස් රූ වටකර

එහි එල්බගෙන සිටින

සිතිවිලිවලින් මම සැලෙන්නෙමි:

අපරිමිත මුදුබවෙන් පිරි

අපරිමිත දුක්ඛදායක දෙයක

සිතිවිලි මාත්‍රයක් විලසින්.

හඬ නගා හිනැහෙන්න

පිසදමා අතින් මුව;

කැරකෙන්නේය ග්‍රහලෝක

හිස් ඉඩම්වල දර සොයන

මහලු ගැහැනුන් විලස.

-ටී.එස්. එලියට් (1888-1965)

Preludes

I THE WINTER evening settles down With smell of steaks in passageways. Six o’clock. The burnt-out ends of smoky days. And now a gusty shower wraps         5 The grimy scraps Of withered leaves about your feet And newspapers from vacant lots; The showers beat On broken blinds and chimney-pots,         10 And at the corner of the street A lonely cab-horse steams and stamps. And then the lighting of the lamps. II The morning comes to consciousness Of faint stale smells of beer         15 From the sawdust-trampled street With all its muddy feet that press To early coffee-stands. With the other masquerades That time resumes,         20 One thinks of all the hands That are raising dingy shades In a thousand furnished rooms. III You tossed a blanket from the bed, You lay upon your back, and waited;         25 You dozed, and watched the night revealing The thousand sordid images Of which your soul was constituted; They flickered against the ceiling. And when all the world came back         30 And the light crept up between the shutters, And you heard the sparrows in the gutters, You had such a vision of the street As the street hardly understands; Sitting along the bed’s edge, where         35 You curled the papers from your hair, Or clasped the yellow soles of feet In the palms of both soiled hands. IV His soul stretched tight across the skies That fade behind a city block,         40 Or trampled by insistent feet At four and five and six o’clock; And short square fingers stuffing pipes, And evening newspapers, and eyes Assured of certain certainties,         45 The conscience of a blackened street Impatient to assume the world. I am moved by fancies that are curled Around these images, and cling: The notion of some infinitely gentle         50 Infinitely suffering thing. Wipe your hand across your mouth, and laugh; The worlds revolve like ancient women Gathering fuel in vacant lots.

                                                        -T.S. Eliot (1888–1965)

“ සල්ලිවලට හැම දෙයක්ම කළ හැකියි ”

එකෝමත් එක කාලෙක ඉතාමත් පෝසත් කුමාරයෙක් ජීවත් වුණා. ඒ කුමාරයා ජීවත් වෙච්ච රටේ රජතුමාගේ මාලිගාව ඉස්සරහින්, ඒ රජ මාලිගාවට වඩා හුඟක් ලස්සණ මාලිගාවක් හදන්න ඕනෑ කියන අදහස කුමාරයාගේ ඔලුවට ඇතුළු වුණා. ඉතින් මේ අලුත් මාලිගාව හදලා ඉවර වුණාට පස්සේ, “සල්ලිවලට සෑම දෙයක්ම කළ හැකිය” කියන වචන ටික ඔහු මේ මාලිගාවේ ඉස්සරහ බිත්තියේ කෙටුවා.

රජතුමා එළියට ඇවිත් මේ දැන්වීම දැක්ක හැටියෙම, අර කුමාරයාට ඇවිත් තමන් හම්බවෙන්නය කියලා පණිවිඩයක් ඇරියා. කුමාරයා මේ නගරයට ඇවිත් කාලයක් ගත වුණත් ඊට පෙර කවදාවත් ගිහින් රටේ රජතුමා බැහැදැකලා තිබුණේ නෑ.

“මගේ සුබපැතුම්, ” රජතුමා කියුවා. “ඔබේ මාලිගාව ඇත්තෙන්ම මහා විස්මයජනක නිර්මාණයක්. ඒකත් එක්ක තියලා බලනකොට මගේ මාලිගාව නිකම්ම නිකම් පැල්පතක්. මම ඔබට සුබපතනවා. ඒත් “සල්ලිවලට සෑම දෙයක්ම කළ හැකිය” කියලා දැන්වීමක් එල්ලන එක ඔබේ අදහසක්ද? ”

තමන් ඕනෑවට වඩා ලොකු පණ්ඩිතකමක් කරලා තියෙන බව කුමාරයාට වැටහුණා.

“ඔව් ඒක මගේ අදහසක්,” කුමාරයා උත්තර දුන්නා. “ඒත් ඔබවහන්සේ ඒකට අකමැති නම් මට පුළුවන් ඒ වචන ටික  බොහෝම පහසුවෙන් මකවලා දාන්න.”

“නෑ. නෑ. එහෙම දෙයක් කරන්න ඔබට බලකරන්න මගේ කිසිම අදහසක් නෑ. මට ඕනෑ ඒ ප්‍රකාශයෙන් ඔබ අදහස් කළේ මොකක්ද කියන එක ඔබේ කටින්ම දැනගන්නයි. උදාහරණයක් හැටියට ඔබ හිතනවාද ඔබේ සල්ලිවලින් මාව මරවන්න වුණත් පුළුවන් කියලා?”

තමන් අලි අමාරුවක වැටිලා ඉන්න බව කුමාරයාට තේරුණා.

“දේවයන්වහන්ස මට සමාවෙන්න. ඒ වචන ටික මම මේ දැන්ම මකවලා දාන්නම්. ඔබවහන්නේ මගේ මන්දිරයට අකැමැතියි නම් කියන්න මම ඒකත් බිමට සමතලා කරලා දාන්නම්.”

“නෑ. නෑ. ඒක එහෙමම තියෙන්න අරින්න. ඒත් සල්ලි තියෙන මිනිහෙකුට ඕනෑම දෙයක් කරන්න පුළුවන් කියලා ඔබ කියන නිසා ඒක මට ඔප්පු කරලා පෙන්වන්න. මගේ දූ කුමරියට කතාකරන්න උත්සාහ කරන්න මම ඔබට දවස් තුනක් දෙනවා.  ඇයට කතා කරන්නට ඔබට පුළුවන් වුණොත් ඒක හොඳයි. මම ඈ ඔබට සරණ පාවලා දෙනවා. හැබැයි ඇයට කතාකරන්න ඔබට බැරි වුණොත් මම ඔබේ හිස ගස්සවලා දානවා. ඒක පැහැදිලිද? ”

මේ කරදරය නිසා කුමාරයාට කන්න, බොන්න, නිදාගන්න බැරිව ගියා. මුළු දවල් වරුවමයි රෑ යි ඔහු කල්පනා කළේ තමන්ගේ බෙල්ල බේරා ගන්නේ කොහොමද කියන එක ගැන විතරමයි. දෙවැනි දවස වෙනකොට මේ වැඩේ තමන්ට කොහොමවත් කරන්න බැරි බව තේරුම් ගත්ත කුමාරයා තමන්ගේ අන්තිම කැමැති පත්‍රය සූදානම් කරන්න තීරණය කළා.  ඔහුට රජතුමා කරපු අභියෝගය කොහෙත්ම කරන්න බැරි දෙයක්. ඒකට හේතුව රජතුමාගේ දූ කුමරිය හිටියේ ආරක්ෂක සෙබලුන් සිය දෙනෙකුගෙන් වට කරපු බළකොටුවක් ඇතුළේ වීමයි. අප්‍රාණිකව, සුදුමැළි වෙලා පරණ වැරහැල්ලක් වගේ කුමාරායා මරණය බලාපොරොත්තුවෙන් ඇඳේ වැතිරිලා හිටියා. මෙන්න මේ වෙලාවේ තමයි කුමාරයා කුඩා කාලේ ඔහුට කිරි දුන්න, තවමත් කුමාරයා ගාව වැඩකරන, හොඳටම මහලු, දුර්වල ප්‍රාණියෙක් වෙච්චි කුමාරයාගේ කිරි මව කාමරයට ඇතුළු වුණේ. කුමාරයාගේ හැටි සොබාව දැකපු මහලු කාන්තාව ඒකට හේතුව මොකක්දැයි විමසුවා. කුමාරයා අඬමින් සුසුම් හෙලමින් සම්පූර්ණ කතාව ඇයට කියුවා.

“ඉතින් මොකද? ” ඇය ඇසුවා. “ඔබ ඔය විදියට වැඩේ අතඇරලා දාන්නද යන්නේ? මට නම් හිනාත් යනවා! මේකට මොකද කරන්න පුළුවන් කියලා මම බලන්නම්!”

කොර ගසමින් කාමරයෙන් පිට වී ගිය ඇය නගරයේ හිටිය දක්ෂතම රිදී වැඩකරුවා ගාවට ගිහින්, හොට අරින්න වහන්න පුළුවන් පාත්තයෙක් තනි රිදියෙන් හදන්න කියලා ඔහුට අණ කළා. ඒ පාත්තයා මිනිහෙකු තරමට විශාල විය යුතු බවත් ඇතුළ හිස් විය යුතු බවත් ඇය කියුවා. “මේක මට හෙට වෙනකොට ඕනෑ,” ඇය අණ කළා.

“හෙට? ඔබට පිස්සු!” රිදී වැඩකරුවා විස්මයෙන් කෑ ගැසුවා.

“මම කිවුවේ හෙට කියලා! ” යි කියූ මහලු කාන්තාව රන්කාසි පුරවපු පසුම්බියක් ඇදලා ගත්තා. “හිතලා බලන්න. මේ ප්‍රමාණය දැන් ගෙවනවා. හෙට පාත්තයා හදලා දුන්නම ඉතිරි ගාණ මම ඔබට දෙනවා. ” ඇය කියුවා.

රිදී වැඩකරුවාට කට උත්තර නැතිව ගියා. “එහෙම නම් මොකද බැරි” කියූ ඔහු “හෙට වෙනකොට පාත්තයා හදලා දෙන්න මම පුළුවන් තරම් උත්සාහ කරන්නම්” යැයි පැවසුවා.

ඊළඟ දවස වෙනකොට පාත්තයා සාදා අවසන් වෙලා තිබුණා. ඒක බලන්න වටින ලස්සණ නිර්මාණයක්.

“ඔබේ වීණාවත් අරගෙන මේ පාත්තයා ඇතුළට යන්න. අපි පාරට ගිය හැටිය වීණාව වාදනය කරන්න පටන් ගන්න” ඇය කුමාරයාට කියුවා.

මහලු කාන්තාව රිදී පාත්තයාවත් ලණුවකින් ඇදගෙන නගරයේ වීදි ඔස්සේ ඇවිද ගෙන ගියා. කුමාරයා පාත්තයා ඇතුළේ ඉඳන් වීණාව වාදනය කරමින් හිටියා. මේක බලන්න නගරයේ ජනතාව වීදි දෙපස පෙළ ගැසුණා. මේ ලස්සණ පාත්තයා බලන්න දුවගෙන නාපු එක් වැසියෙක්වත් ඒ නගරයේ හිටියේ නෑ. රාජ කුමරිකාව රඳවලා හිටපු බළකොටුව ඇතුළටත් මේ පාත්තයා ගැන ආරංචිය ළඟා වුණා. මේ අරුම පුදුම දර්ශනය බලන්න යන්න තමන්ට ඉඩ දෙන්න කියලා කුමාරිකාව පිය රජතුමාගෙන් ඉල්ලා හිටියා.

“හෙට වෙනකොට අර පුරාජේරුකාර කුමාරයාට දීලා තියෙන කාලෙ ඉවර වෙනවා. ඊට පස්සෙ එළියට ගිහින් දුවට ඒ පාත්තයාව  බලන්න පුළුවන්” කියලා රජතුමා කියුවා. 

ඒත් මේ පාත්තයා එක්ක යන මහලු කාන්තාව හෙට කියන දවස වෙනකොට යන්න යන බව කුමාරිකාවට ආරංචි වෙලා තිබුණා. ඒ හින්දා රජතුමා අණ කළා තමන්ගේ දූ කුමරියට බලන්නට පුළුවන් වෙන විදියට ඒ පාත්තයා ඇය සිටින බළකොටුවට අරන් එන්න කියලා. මහලු කාන්තාව බලාගෙන හිටියේ මෙන්න මේ අවස්ථාව උදා වෙනකම් තමයි. කුමාරිකාව රිදී පාත්තයා එක්ක තනි වෙලා උගේ හොටෙන් ගලන මිහිරි සංගීතය රසවිඳින්න පටන් ගත්තා විතරයි උගේ ඇඟ විවෘත වෙලා ඒ ඇතුළෙන් මිනිහෙක් එළියට ආවා.

“බය වෙන්න එපා. ” මිනිසා කතා කළා. “මම තමයි ඔබත් සමග කතා කළ යුතු සහ එහෙම කරන්නට බැරි වුණොත් හෙට උදේ ඔබේ පිය රජතුමාගෙන් හිස්ගැසුම් කන කුමාරයා. ඔබ මා සමග කතා කළා කියලා කිව්වොත් මගේ ජීවිතය බේරා ගන්න ඔබට පුළුවන් වෙනවා.”

ඊළඟ දවසේ රජතුමා කුමාරයාව මාලිගාවට කැඳෙව්වා. “හොඳයි, ඉතින් ඔබේ සල්ලිවලට පුළුවන් වුණාද මගේ දූ කුමරිය එක්ක ඔබව කතා කරවන්න? ”

“ඔව් දේවයන්වහන්ස” කියලා කුමාරයා උත්තර දුන්නා.

“මොනවා! ඔබ ඔය කියන්නේ ඈ සමග කතා කළා කියලද? ”

“එහෙමද කියලා ඇගෙන් අහන්න.”

රජතුමා විසින්ම බළකොටුව ඇතුළට ගෙනෙන්නට අණ කරපු රිදී පාත්තයා ඇතුළේ කුමාරයා හැංගිලා හිටපු හැටි කුමාරිකාව විස්තර කළා.

ඒ කතාව අහපු රජතුමා තමන්ගේ ඔටුන්න ගලවලා කුමාරයාගේ හිසෙන් තැබුවා. “ඒ කියන්නේ ඔබට සල්ලි විතරක් නෙවෙයි හොඳ නුවණකුත් තියෙනවා! සතුටින් ජීවත් වෙන්න. මා ඔබට මගේ දූ කුමරිය සරණ පාවලා දෙනවා,” රජතුමා ප්‍රකාශ කළා.

(ඉතලෝ කල්විනෝගේ ඉතාලි ජනකතා නම් කෘතියේ එන ඉතාලියේ ජෙනොවා ප්‍රදේශයේ ජනකතාවකි.) 

ආදරයේ දර්ශනය

*චිත්‍රය:- ගුස්ටාව් ක්ලිම්ට්*

උල්පත් මුසු වේය ගං හෝ දිය සමග,

ගං දිය මුසු වේය මහ සයුරත් සමග;

දිව පවන් මුසුව ඇත මිහිරි හැඟුමන් සමග

තනිව ඇති කිසිවක් නැත්තේය මේ ලොව

දෙව් නියමයකට අනුව මුසුව ඇත තවෙකක් සමග

ඉතින් මා ඔබ එලෙස නොකරනු ඇයිද ?

බලනු මැන, අර කඳු සිඹිනයුරු නුබ ගැබ,

නොපෙනේද දියරැළි එක්වන අපූරුව;

හැකිද මලකට ඉතින් තව මලක් පිළිකුල් කරන්නට;

වැලඳ ගෙන හිරු රැස් ඇත්තේය මහ පොළොව,

සඳ කිරණ හාදු දෙයි සිඳු ජල තලය මත;--

සිප නොගන්නේ නම් ඉදින් මා ඔබ,

කවර පලයක් වේද ඒ සියලු හාදුවල ?

පර්සි බිෂ් ෂෙලී (1792- 1822)